بسم الله الرحمن الرحیم

وذکر فان الذکری تنفع المؤمنین

 

امروزه در جامعه اسلامی ما رسانه ملی و یا به قولی صدا و سیما و به خصوص سیما، نقش پررنگی را در تأثیرگذاری بر روی فرهنگ و تربیت دینی ایفا می کند. امروزه تلویزیون پر مخاطب ترین رسانه در سرتاسر جهان و همچنین در ایران است. کمتر کسی پیدا می شود که فراخور حال و سلیقه خویش به این جعبه جادویی مراجعه نکند و پیگیر برنامه ای در آن نباشد. بیشترین مخاطبان تلویزیون مردم عادی به خصوص جوانان و نوجوانان هستند و در میان برنامه های تلویزیونی نیز سریال ها، پر مخاطب ترین محصولات به شمار می روند.

گرچه تلویزیون و برنامه های ارائه شده در آن ناشی از فرهنگ جامعه و مطابق با آداب و رسوم و اعتقادات مردم آن جامعه است اما خود نیز به عنوان یک ابزار قوی، ناقل فرهنگ است.

در جامعه ی اسلامی که غایت و هدف مردم و حاکمان باید همان هدف خداوند از خلقت یا به عبارت قرآن عبودیت، باشد؛ نهادهای فرهنگی نیز باید در راستای این هدف مهم قدم بر دارند. وظیفه رسانه ملی به عنوان نهاد فرهنگی در جامعه اسلامی، ترویج فرهنگ دینی در قالبی زیبا و پسندیده است.

محصولات رسانه ای در یک جامعه ی دینی را نمی توان به محصولات دینی و غیردینی تفکیک کرد. چراکه اساسا در جامعه اسلامی رسانه باید اسلامی باشد. پس تمام محصولاتی که ارائه می دهد باید اسلامی باشد. تفکیک این دو از هم، همان سکولاریسم است. البته دینی و اسلامی بودن برنامه های رسانه ای به این معنی نیست که در هر    برنامه ای آیه و روایت خوانده شود و یا برای هر موضوعی ارتباطی درست یا نادرست با دین بیان شود  بلکه منظور این است که مدیریت برنامه سازی در رسانه ملی باید بر عهده کسانی باشد که با دین آشنایی کامل دارند و افرادی متعهد به دین و متخلق به آداب اسلامی هستند. فرض کنید در رسانه، برنامه ای ساخته و ارائه شود که موضوع دینی هم دارد ولی سازندگان و عوامل آن افراد دینداری نیستند، آیا این برنامه می تواند تأثیر مثبت بر روی مخاطب داشته باشد؟

واما یک سؤال: آیا سریال های تلویزیونی در رسانه ملی که پر مخاطب ترین برنامه در این رسانه هستند، دارای محتوای دینی می باشند و تأثیر مثبتی بر جامعه دارند؟...

شاید اگر این سؤال از مدیران رسانه ملی شود، پاسخ آنان مثبت باشد ولی قشر قابل توجهی از مردم پاسخشان منفی است و این را می توان از نظرات آنان و انتقادهایشان به خوبی فهمید.

امروزه که غول های ماهواره ای تا عمق خانه ی مردم نفوذ کرده اند و بدون جنگ و خون ریزی در حال تصاحب فرهنگ دینی ما هستند، رسانه ملی باید قدم های محکمی بردارد اما متأسفانه می بینیم که نه تنها نمی تواند رقیبی جدی برای آنها باشد بلکه خود نیز در دام آنها گرفتار شده و گاهی از آنها نیز گوی سبقت را در به تاراج بردن اعتقادات مردم می رباید.

سالهاست در رسانه ملی رسم است برای ماه رمضان برنامه های ویژه تدارک دیده می شود تا مردم در این ماه پر فضیلت، به معنویت نزدیک تر شده و چند صباحی از دنیازدگی فاصله پیدا کنند. امسال هم به رسم سالهای پیشین، تلویزیون پر بود از ویژه برنامه و سریال و فیلم به مناسبت این ماه اما...

اما آیا به راستی سریال های پر مخاطب در این ماه، سریال های دینی بودند؟

امسال در ماه مبارک از 4 شبکه تلویزیون 4 سریال پخش شد که متأسفانه سه سریالی که با مضامین دینی ساخته شده بودند دارای نقایص و اشتباهات فراوان و بدآموزی های اخلاقی نیز بودند؛ و تنها سریال طنز این ماه به عنوان بهترین سریال از جانب مردم برگزیده شد که این خود جای تأمل دارد.

سریال 5 کیلومتر تا بهشت در اول شب و درست بعد از افطار پخش میشد. دقیقا زمانی که تلویزیون بیشترین مخاطب را دارد. این سریال درباره پسری بود که به کما می رود و روحش در عالم ارواح با روح دیگری که یک دختر است آشنا می شود و بقیه ماجرا...

 این سریال که قصد داشت ما را با دنیای پس از مرگ و عالم ارواح آشنا کند تبدیل به سریالی کمدی و خنده آور شد که عده ای آن را به سخره گرفتند و در این میان کودکی بی گناه آن را باور کرد و دنیای کودکی اش را به دنیای فانتزی و شادی آور ارواح در این سریال فروخت و دنیای والدینش را تبدیل به جهنمی جگرسوز کرد.

آیا ما به عنوان مسلمان و شیعه حق داریم بر اساس تخیل و توهم خود درباره اصول اعتقادی دین، قصه پردازی کنیم و آن را به میلیونها بیننده ارائه دهیم و سپس از تحقیقات خود دم بزنیم که ما برای نوشتن این سریال به تفسیر المیزان و معاد شناسی و ... مراجعه کرده ایم. آیا تعریف دین از روح و عالم مجردات این است؟

خداوند در سوره مبارکه اسراء آیه 85 می فرمایند: «یسئلونک عن الروح قل الروح من امر ربى و ما اوتیتم من العلم الا قلیلا» (و در باره روح از تو مى‏پرسند بگو روح از [سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش، جز اندکى داده نشده است)

روح ، خلقتی اسرار آمیز و شگفت انگیز دارد و بزرگترین مفسرین و نامی ترین دانشمندان اسلامی هم درباره آن با احتیاط سخن گفته اند. حال چه می شود که یک فیلمساز به خود جرأت می دهد به راحتی روح را به تصویر بکشد و در این باب نظر دهد؟! جالب تر از این، عکس العمل مدیران رسانه ملی است که برای این سریال و عواملش جشن گرفته و از آنها تقدیر و تشکر می کنند و این یعنی دهان کجی به تمام صاحبنظرانی که به این سریال انتقاد کرده و آن را مغایر آموزه های دینی می دانستند.

دیگر نشانه ضد دین بودن این سریال بحث از خودکشی است. دختری که به دلیل خودکشی 20 سال است در کما به سر میبرد به یکباره متحول شده و طلب بخشش می کند و ما در آخر سریال می بینیم که او بعد از مرگش در عالم برزخ حال خوشی دارد و تازه بعد از مرگ فهمیده است که بهشت و جهنم حق است و فقط باید تا قیامت منتظر بماند تا تکلیفش معلوم شود.

این ها همه مغایر با آموزه های دین ماست. خداوند در سوره مبارکه نساء، آیات 29 و 30 می فرمایند: «...و لا تقتلوا انفسکم ان الله بکم رحیما * و من یفعل ذلک عدوانا و ظلما فسوف نصلیه نارا و کان ذلک علی الله یسیرا» (خودتان را مکشید زیرا خدا همواره با شما مهربان است * و هر کس از روى تجاوز و ستم چنین کند به زودى وى را در آتشى درآوریم و این کار بر خدا آسان است)

طبق آیه قرآن تکلیف کسی که خودکشی کرده کاملا مشخص است. درست است که خداوند از روی فضل خویش هرکس را بخواهد می بخشد ولی ما حق نداریم صرف اعتقاد به فضل خدا، فقط دامن رجا را بگیریم و از خوف غافل شویم. اگر این گونه باشد هر کس می تواند هر گناهی بکند و سپس امیدوار به بخشش باشد.

سریال های دیگر نیز سرشار از نکات ناب غیراخلاقی بودند که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

1)   ارتباط دختر و پسر با یکدیگر در عالم ارواح (5 کیلومتر تا بهشت) و حتی در عالم زندگان (سقوط یک فرشته)؛ آیا نشان دادن اینگونه ارتباطات تأثیر منفی و عکس بر روی جوانان ندارد؟ آیا برنامه سازان در رسانه ملی مجاز هستند برای گفتن یک پیام اخلاقی در انتهای برنامه شان، از هر وسیله و تصویر و پیام دیگری مخالف با شؤون اسلامی، استفاده کنند؟ ارتباط امیر حسین با مینا و یا ارتباط سارا با نیما جذابیت های تصویری بیشتری داشتند یا پیام های اخلاقی این سریال ها؟

2)   استفاده از بازیگرانی که هیچ قید و بندی ندارند و به هیچ یک از مفاهیم دینی پایبند نیستند. آیا آن خانم های بازیگر که خود مجسمه ابتذال هستند و عکس های بی حجاب شان دنیای مجازی را فراگرفته است می توانند در قالب دختران محجبه و مؤمن بر روی مخاطب تأثیر بگذارند؟ تأثیر مثبتی هم اگر بود باید اول در وجود اینان نمود می یافت. آیا آن آقای بازیگر که مدام در سریال آیات قرآن را زمزمه می کند و در دنیای فیلم به درستکاری شهره است، با ظاهر غرب زده اش که هیچ نشانی از دینداری در دنیای حقیقی ندارد، می تواند جوانان را به سوی دینداری سوق دهد؟

 

 

 

 

 

3) پررنگ بودن داستان های عشقی در این سریال ها و کم رنگ شدن محتوا و پیام فیلم. تشکیل مثلث ها و بعضا مربع های عشقی مخاطب را از مسیر اصلی فیلم خارج کرده و به حاشیه سوق می دهد. مخاطب فقط میخواهد بداند بالاخره در آخر فیلم امیرحسین با آیدا ازدواج می کند؟ سیامک بالاخره با کدام یک از زنان سریال سی امین روز ازدواج می کند؟ نیما بالاخره عاشق کیست؟ سارا یا فاطمه؟

4)      به تصویر کشیدن فرشته و شیطان در قالب های تکراری و دم دستی و به دور از واقعیت های دینی.

در سریال سی امین روز فرشته ای را می بینیم که سپید پوشیده و گاه گاهی به سراغ شخصیت اول داستان می آید او را ارشاد کرده و یا انذار می کند و یا مواردی را به او تذکر می دهد.

در سقوط یک فرشته، شیطانی وجود دارد که هر بار به شکل و شمایلی متفاوت در می آید و گاهی نامرئی و گاهی مرئی در قالب جوانی به ظاهر مذهبی به سراغ شخصیت های داستان می رود و آن ها را فریب می دهد. آیا فرشته ها و شیاطین همین گونه هستند؟ آیا اصلا یک فرشته می تواند در عالم حقیقی اینگونه با یک انسان معمولی ارتباط بگیرد و از جانب خدا به او پیغام برساند؟ آیا شیطان به یک باره وارد یک خانواده می شود و همه اعضاء آن خانواده را تا ورطه نابودی می کشاند و سپس به یکباره می رود و همه نجات می یابند؟

این نکات و ده ها نکته دیگر که مجال پرداختن به آنها نیست، باعث شدند تا سریال های ماه رمضان امسال پر باشند از نکات غیراخلاقی و غیردینی. کاش مدیران و مسؤولان رسانه ملی در مدیریت خویش بازنگری کنند و به یاد داشته باشند که به قول پرفسور مولانا ـ کارشناس امور رسانه ـ مقوله هایی چون تقوا، امر به معروف و نهی از منکر، توجه به امت اسلامی، امانتداری، عدالت و اصل ولایت از ارزش های محوری رسانه های اسلامی است.

 

مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت ذکری ، بر خود لازم می داند که در راستای هدف مهم خویش که همان ترویج امر به معروف و نهی از منکر در جامعه است، هر جا ترک معروف و یا انجام منکری می بیند وارد عمل شود و حداقل کار را که تذکر لسانی است، انجام دهد و این در مورد مسؤولین و مدیران فرهنگی هم صدق خواهد کرد. والبته زبان تند ما در این تذکر لسانی از آنجاست که لطافت در مورد مدیران فرهنگی راه به جایی نخواهد برد.

 

 

تا بعد...

یا علی مدد